Redyk to niezwykle ważny element kultury góralskiej, który odbywa się dwa razy w roku: wiosną, kiedy owce są prowadzone na letnie pastwiska, oraz jesienią, gdy wracają do zimowisk. W ostatnich dniach miały miejsce liczne wydarzenia związane z redykiem, które przyciągnęły zarówno lokalnych mieszkańców, jak i turystów.
Jesienny Redyk w Szczawnicy
W dniach 11-12 października 2024 roku odbył się jesienny redyk w Szczawnicy, jedno z najbardziej widowiskowych wydarzeń pasterskich. W sobotę, 12 października, o godzinie 13:00, ulicami miasta przeszło około 1,5 tysiąca owiec. Widok tak licznego stada owiec, prowadzonych przez baców i juhasów, tworzył niepowtarzalną atmosferę, którą wzbogaciły tradycyjne stroje i charakterystyczne melodie góralskie. Wydarzenie to było wzbogacone o bogaty program artystyczny oraz stoiska z rękodziełem i regionalnymi potrawami, co sprawiło, że przyciągnęło tłumy gości. Na scenie pojawili się lokalni artyści, prezentując góralskie śpiewy, tańce oraz opowieści o życiu w górach.

Redyk jest nie tylko rytuałem związanym z pasterstwem, ale także okazją do celebrowania góralskiej kultury.
W trakcie kilkudniowej wędrówki baca i juhasi wykonują niezwykle ciężką pracę. Zimne noce spędzają przy ognisku, śpiąc pod płachtą chroniącą przed padającym deszczem. W nocy muszą pełnić dyżury przy owcach zagrodzonych elektrycznym pastuchem, aby zapewnić im bezpieczeństwo. Podczas wędrówki noszą zwykłe kalosze zamiast wypasionych turystycznych butów, co pokazuje ich twardość i przywiązanie do tradycji.
Redykowi towarzyszy koń z wozem oraz samochód, na który juhasi ładują kulejące owce. W trakcie redyku odbywają się różnorodne obrzędy, takie jak procesje, śpiewy góralskie oraz tańce. Te elementy folkloru dodają wyjątkowego charakteru całemu wydarzeniu.
Baca, który prowadzi stado, liczy owce przy pomocy różańca, co jest jedną z najstarszych tradycji związanych z pasterstwem. Tradycja kropienia wodą święconą, mająca na celu ochronę zwierząt przed chorobami i zapewnienie im bezpieczeństwa, towarzyszy pasterzom od wieków.
Redyk to również czas, kiedy pasterze dziękują za udany sezon i proszą o pomyślność w nadchodzących miesiącach.
180 km ? Nie wierzycie, że taką trasę pokonuje redyk ? To posłuchajcie bacy Ĵózefa Klimowskiego. Rozmawia z nim nasz fotoreporter Bartek Jurecki. pic.twitter.com/TbRwsmtdbI
— Tygodnik Podhalański (@24tp_pl) October 13, 2024
Harmonogram Redyków
W 2024 roku redyki odbywają się w różnych miejscowościach na Podhalu. Oto kilka kluczowych dat:
- 5 października – Redyk w Ochotnicy Górnej
- 11-12 października – Redyk w Szczawnicy
- 19 października – Redyk w Kluszkowcach
- 20 października – Redyk bacy Krzysztofa Bachledy-Curusia na trasie ze Skawicy do Poronina
- 27 października – Święto braci Hyrczyków
Każde z tych wydarzeń jest wyjątkową okazją, aby doświadczyć piękna góralskiej tradycji i zobaczyć, jak wygląda życie pasterzy. Często towarzyszą im liczne atrakcje, takie jak koncerty kapel góralskich, degustacje regionalnych potraw oraz warsztaty rękodzieła, podczas których można nauczyć się tworzyć tradycyjne ozdoby.
Górale rozpoczęli redyk już tydzień temu jak zwyczaj stary każe. pic.twitter.com/zUZJVUciMx
— hm…. (@hm95775858) April 30, 2023
Znaczenie dla społeczności
Redyki stanowią ważny element życia górali i są sposobem na przekazywanie tradycji z pokolenia na pokolenie. Mimo postępu cywilizacyjnego, pasterska kultura nadal odgrywa kluczową rolę w tożsamości regionów górskich. Uczestnictwo w redykach to nie tylko możliwość podziwiania piękna natury, ale także doświadczenie bogatej kultury góralskiej. Jesienne redyki to czas radości i wspólnego świętowania, które jednoczy lokalne społeczności oraz przyciąga turystów pragnących poznać unikalne tradycje polskich gór.
Redyk braci Leśnickich przemaszerował dziś przez Kluszkowce. Fot Bartłomiej Jurecki #Podhale #Tatry #Gorce pic.twitter.com/Wj0P32XUrh
— Tygodnik Podhalański (@24tp_pl) October 22, 2023
Redyk jest także formą edukacji dla młodszych pokoleń. Młodzież i dzieci mają okazję brać udział w procesie przygotowań, pomagać w prowadzeniu stada oraz uczyć się dawnych obyczajów. Dzięki temu wiedza o pasterskim życiu i tradycjach jest pielęgnowana i przekazywana dalej. Dla mieszkańców gór redyk to nie tylko tradycja, ale także okazja do budowania więzi społecznych, dzielenia się historiami oraz wspólnego celebrowania codziennego życia w górach.
Redyk w Szczawnicy #Pieniny #Szczawnica fot Bartłomiej Jurecki pic.twitter.com/fg3aPSo3RL
— Tygodnik Podhalański (@24tp_pl) October 12, 2024
Redyk jako atrakcja turystyczna
Coraz więcej turystów decyduje się odwiedzać Podhale właśnie w czasie redyków, chcąc na własne oczy zobaczyć tę unikalną tradycję. Dla wielu jest to doświadczenie, które pozwala poczuć autentyczny klimat polskich gór i zbliżyć się do natury. Organizowane przy tej okazji festyny i jarmarki oferują możliwość spróbowania regionalnych przysmaków, takich jak oscypek, bryndza czy kwaśnica, a także zakupienia rękodzieła od lokalnych twórców.
Redyk jest doskonałym przykładem na to, jak tradycja i turystyka mogą się przenikać, przynosząc korzyści zarówno lokalnej społeczności, jak i odwiedzającym. Wzrost zainteresowania redykami ma pozytywny wpływ na lokalną gospodarkę – zwiększa liczbę odwiedzin w pensjonatach, restauracjach i sklepach z rękodziełem, co przynosi wymierne korzyści finansowe dla mieszkańców regionu. Dzięki temu redyk staje się także okazją do promocji lokalnych produktów i usług, wzmacniając więzi społeczne i ekonomiczne wśród górali.
Redyk to więcej niż tylko pasterski obowiązek – to święto góralskiej kultury, pełne barw, dźwięków i smaków. Dla lokalnych mieszkańców jest to czas radości, refleksji i wspólnoty, a dla turystów – niezapomniana okazja do poznania autentycznej strony życia w górach. Coraz większa popularność redyków pokazuje, że nawet w dzisiejszych czasach ludzie wciąż poszukują bliskości z naturą i pragną poznawać dawne tradycje, które kształtują tożsamość regionów takich jak Podhale. Jeśli jeszcze nie mieliście okazji wziąć udziału w redyku, warto to zmienić i doświadczyć na własnej skórze magii tego wydarzenia.
